بررسی تقلیل ثمن در کنوانسیون بیع بین المللی

ماده ی 50 کنوانسیون بیع بین المللی این گونه مقرر داشته است:

" در صورتی که کالای تسلیم شده منطبق  با قرارداد نباشد، اعم از این که ثمن قبلا تادیه شده یا نشده باشد، مشتری می تواند به نسبت تفاوت ارزش کالای تسلیم شده در روز تسلیم و ارزشی که کالای منطبق با قرارداد در روز تسلیم دارا می بوده است، ثمن را تقلیل دهد. معهذا هرگاه بایع مطابق مواد 37و48 هر نوع قصور در ایفای تعهدات خود را جبران کند یا در صورتی که مشتری مطابق مواد مذکور، از قبول انجام تعهد بایع خود داری ورزد، مشتری نمی تواند ثمن را تقلیل دهد."

دراین مقرره شرایطی به صورت کلی برای استفاده از این ضمانت اجرای عدم انجام تعهدات بایع بیان شده که عبارت است  از:

کالای مورد قرارداد تسلیم شده باشد. یعنی تا قبل از تسلیم مطابق شرایط مندرج در ماده 31 کنوانسیون امکان استفاده از تقلیل ثمن وجود ندارد، هرچند مشتری به طرقی متوجه عدم مطابقت کالای آماده برای ارسال گردد.       

کالای تسلیم شده از نظر کمی یا کیفیت منطبق با شرایط و اوصاف قرارداد نباشد. یعنی در همان مفهومی که در مواد 35و 36 کنوانسیون امده است کالا با قراداد انطباق نداشته باشد. اما در خصوص نقص در کمیت مورد قرارداد، هرچند از مصادیق عدم مطابقت بوده و طبیعتا بایستی مشمول ماده 50 کنوانسیون گردد، ولی این فرض مشمول ماده 52 کنوانسیون می باشد. چراکه نسبت به قسمت تسلیم نشده تمامی ضمانت ها یی که در رابطه با عدم تسلیم مبیع قابل اجرا بوده در این خصوص نیز قابل اعمال است. یعنی مشتری می تواند در این رابطه از اجرای اجباری تعهدات و سایر موارد مندرج در کنوانسیون بهره مند گردد.

برای استفاده از این روش لازم است مشتری به تکلیف مواد 39 و 40 کنوانسیون در رابطه با ارسال اخطاریه عدم مطابقت کالای تحویل شده و کالای مندرج در قرارداد اقدام نماید. مگر این که عذر موجه که در ماده 44 کنوانسیون بیان شده، داشته باشد. عدم رعایت این تکالف قانونی موجب محرومیت استفاده از تقلیل ثمن برای مشتری می شود.

ب- استثاء های تقلیل ثمن:

در قسمت اخیر ماده 50 کنوانسیون بیان شده "معهذا هرگاه بایع مطابق مواد 37و48 هر نوع قصور در ایفای تعهدات خود را جبران کند یا در صورتی که مشتری مطابق مواد مذکور، از قبول انجام تعهد بایع خود داری ورزد، مشتری نمی تواند ثمن را تقلیل دهد." ماده 37 کنوانسیون به فروشنده این حق را داده است که با شرایطی کالای ناقص را رفع نقص نماید:

"هرگاه بایع کالا را پیش از موعد مقرر تسلیم نموده باشد، تا فرا رسیدن موعد مزبور می تواند قسمت های کسری را تحویل دهد یا هر گونه نقصانی در مقدار را جبران کند یا کالای دیگری  را عوض کالای غیر منطبق تسلیم نماید یا هر نوع عدم انطباقی را در کالای تسلیم شده مرتفع سازد، مشروط بر این که اعمال این حق موجب زحمت غیر معقول مشتری یا تحمیل هزینه های غیر معقول بر او نباشد. معهذا هر نوع حق مطالبه خسارت به نحوی که در ماده 48 کنوانسیون نیز به فروشنده این حق را داده است که با رعایت مفاد این مقرره رفع نقص از کالای تسلیم شده صورت گیرد:

با رعایت ماده 49، بایع می تواند حتی پس از موعد تسلیم، هر نوع قصور در ایفای تعهد را به هزینه ی خود جبران نماید به شرط آنکه بتواند این کار را بدون تاخیر غیر معقول و بدون این که موجب زحمت غیر معقول مشتری شود انجام دهد و باعث عدم اعتماد مشتری نسبت به باز پرداخت هزینه های که مشتری به صورت پیش پرداخت انجام داده است، نشود. معهذا هر نوع حق مطالبه خسارت برای مشتری، به ترتیبی که در این کنوانسیون مقرر شده است، محفوظ خواهد بود.

هرگاه بایع از مشتری درخواست نماید تا نظر خود را در این خصوص که آیا ایفای تعهد توسط بایع را خواهد پذیرفت یا خیر اعلام نماید و مشتری ظرف مدت معقولی این درخواست را اجابت ننماید، بایع مدت منعکس در درخواست خود، تعهدش را ایفا کند. مشتری ظرف مدت مزبور نمی تواند به هیچیک از طرق جبران خسارت که مغایر با ایفای تعهد بایع باشد، متوسل گردد.

اعلام بایع دایر بر این که ظرف مدت معینی تعهد خود را ایفا خواهد نمود، به منزله استعلام از تصمیم مشتری مطابق بند پیشین است. 

تقاضا یا اخطاری که به موجب بندهای 2 یا 3 این ماده به عمل آمده، بلااثر است، مگر این که به مشتری واصل شده باشد.

بر این اساس اگر فروشنده قبل از موعد مقرر کالا را تسلیم نماید می تواند بر اساس ماده 37 کنوانسیون در صورتی که کالای تسلیم شده منطبق با قرارداد نباشد کالا را تا زمان مقرر در توافق برای تسلیم، از آن رفع نقص نماید، مگر این که این مساله موجب تحمیل هزینه ای بر مشتری گردد. اما بایستی دانست این  اختیار برای فروشنده منافاتی با حق خریدار در توسل به یکی از روش های جبران خسارت ندارد. علاوه بر این فرض در صورتی که فروشنده پس از تسلیم بر اساس ماده 49 نسبت به رفع نقص کالای غیر منطبق با قرارداد اقدام نماید و شرایط زیر را رعایت نماید، حق تقلیل ثمن برای خریدار وجود ندارد. این ضوابط که در ماده 49 کنوانسیون برشمرده شده، عبارتند از:           

الف- هزینه های رفع نقص را تماما متقبل گردد.

ب- رفع نقص کالا در این بازه زمانی موجب زحمت غیر معقول مشتری نگردد.

ج- این رفتار فروشنده باعث بی اعتمادی خریدار در بازپرداخت هزینه های وی نگردد. 

د- علاوه بر این ها در صورتی که فروشنده مطابق بند های 2 و3و4 ماده49 کنوانسیون اقدام نماید، مشتری در آن بازه زمانی نمی تواند از حق مطالبه خسارت استفاده نماید.